Pierwsze posiedzenie Koalicji na Rzecz Rozwoju Rynku Żywności Bio odbyło się 22 stycznia 2019 roku w Warszawie. Celem spotkania było zdiagnozowanie głównych wyzwań, jakie stoją przed rynkiem i sektorem ekologicznym w kraju, a także zdefiniowanie priorytetowych inicjatyw na najbliższy rok. Najpilniejsze wydaje się zaangażowanie w szeroko pojętą edukację, wypracowanie rozwiązań logistycznych oraz rozwiązanie barier systemowych.
Celem Koalicji na Rzecz Rozwoju Rynku Żywności Bio, która powstała w listopadzie 2018 roku, jest podejmowanie inicjatyw, które prowadzą do wzmocnienia potencjału rolnictwa i przetwórstwa oraz rozwoju rynku ekologicznego w Polsce.
W pierwszym spotkaniu Koalicji, które odbyło się 22 stycznia br. w Warszawie, udział wzięli członkowie założyciele inicjatywy – dr Karol Krajewski, Doradca w Gabinecie Politycznym Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Christophe Rabatel, Prezes i Dyrektor Generalny Carrefour Polska, Krystyna Radkowska, Prezes Polskiej Izby Żywności Ekologicznej, prof. Ewa Rembiałkowska, ekspert ds. żywności bio ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Mieczysław Babalski, rolnik ekologiczny i przewodniczący stowarzyszenia EKOŁAN oraz towarzyszący im eksperci.
Najważniejsze wyzwania dla rynku bio
W gronie zebranych na posiedzeniu ekspertów omówiona została sytuacja rolnictwa ekologicznego w Polsce, a także zdefiniowane zostały najważniejsze wyzwania dla rynku żywności bio w kraju. Uznano, że należą do nich szeroko pojęta edukacja, wypracowanie rozwiązań logistycznych oraz rozwiązanie barier systemowych.
Jedną z przyczyn, dla których rolnictwo ekologiczne nadal stanowi w Polsce niszę, jest niska świadomość rolników na temat produkcji ekologicznej i nieskuteczny system kształcenia, który nie zapewnia adekwatnego wsparcia w trudnym procesie konwersji z upraw konwencjonalnych na ekologiczne, a także w prowadzeniu tego biznesu w aspekcie procesów logistyki i marketingu. Niewystarczającą wiedzę na temat żywności bio posiadają także sami konsumenci, którzy nie zawsze rozumieją, czym są produkty ekologiczne, ani jaki mają one wpływ na ich zdrowie. Niska jest również rozpoznawalność przez uczestników tego sektora oznaczenia produktów ekologicznych – unijnego zielonego liścia. Zgodnie z danymi SGGW, jedynie 9 procent konsumentów sprawdza, czy produkt posiada odpowiednie oznakowanie. W związku z tym niezbędne wydaje się prowadzenie działań edukacyjnych wśród rolników i przetwórców, a także włączenie wiedzy o żywności ekologicznej w programy kształcenia na różnym poziomie szkolnictwa ogólnego i zawodowego – począwszy od szkół podstawowych, poprzez średnie szkoły, w tym rolnicze, aż po uczelnie wyższe. Konieczne będzie włączenie treści na temat rolnictwa ekologicznego do programów kształcenia tych szkół.
Nie mniejszy wpływ na stan rolnictwa ekologicznego w Polsce ma również bariera logistyki oraz dystrybucji produktów bio do sklepów ogólnospożywczych. Z uwagi na trudności w tej dziedzinie, rolnicy ekologiczni często nie mają możliwości nawiązania współpracy z sektorem handlu zorganizowanego, przez co dostępność ich produktów ogranicza się najczęściej do bazarów bio oraz sklepów specjalistycznych, które w Polsce zlokalizowane są głównie w dużych miastach. Niezbędne jest zatem wypracowanie takich rozwiązań, które ułatwią rolnikom i przetwórcom ekologicznym nawiązanie współpracy ze sklepami różnego typu, w tym wielkopowierzchniowymi, co przełoży się na większą dostępność produktów bio na rynku żywnościowym.
Przeszkodą w rozwoju rynku żywności bio w Polsce są również skomplikowane i długotrwałe procedury i ramy prawne, które hamują rozwój rolnictwa ekologicznego. Dla większości małych gospodarstw czy przetwórców stanowią one barierę, która powstrzymuje ich przez rozpoczęciem ekologicznej produkcji rolnej i specjalizacji w produkcji żywności wysokiej jakości.
Kierunek działań Koalicji i zobowiązania jej członków
Rozpoznanie głównych barier, które wstrzymują rozwój rynku żywności bio w Polsce, pozwoliło wypracować kierunek działań Koalicji.
Wśród priorytetowych inicjatyw, które Koalicja będzie realizować w najbliższym czasie, znalazła się między innymi szeroko pojęta edukacja. Odgrywa ona niezwykle ważną rolę w rozwoju rynku żywności bio w Polsce, dlatego działania Koalicji w tym zakresie skierowane będą do wszystkich uczestników rynku – zarówno producentów, jak i konsumentów. Aby zwiększyć wiedzę rolników na temat upraw ekologicznych, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zadeklarowało m.in. wzmocnienie systemu doradztwa rolniczego, który funkcjonuje w ramach krajowej sieci doradztwa i jest koordynowane przez Centrum Doradztwa Rolniczego. Dzięki merytorycznym szkoleniom i warsztatom, a także bieżącemu wsparciu, stworzona ma zostać silna reprezentacja doradców w zakresie rolnictwa ekologicznego. Do zwiększenia poziomu wiedzy ekologicznej wykorzystana zostanie również sieć szkół rolniczych nadzorowanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Do popularyzowania wiedzy na temat produktów bio wśród konsumentów, zobowiązały się także Polska Izba Żywności Ekologicznej, która proponuje kampanię edukacyjną „Eko jemy, nie marnujemy”, a także Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, która planuje realizację programu edukacyjnego skierowanego do kobiet w ciąży oraz młodych mam, dla których niezwykle ważna jest dieta składająca się z produktów najwyższej jakości. Uczelnia zobowiązała się także do promocji rolnictwa ekologicznego i żywności bio w środowisku akademickim. Zobowiązanie do prowadzenia szkoleń i dzielenia się wiedzą o uprawach ekologicznych podczas regularnych spotkań ze środowiskiem rolniczym potwierdziło także Stowarzyszenie EKOŁAN. Z kolei sieć Carrefour zadeklarowała przeprowadzenie szkoleń w zakresie żywności bio dla pracowników swoich sklepów, którzy dla części konsumentów są pierwszym źródłem wiedzy na temat produktów ekologicznych. Dzięki temu edukacja konsumentów będzie się mogła odbyć już w sklepie, w momencie bezpośredniego zetknięcia się klienta z artykułem ekologicznym.
Wśród priorytetów Koalicji na ten rok, znalazło się również stworzenie systemu rozwiązań logistycznych dla dostawców produktów bio. Carrefour Polska zobowiązał się do wypracowania – we współpracy z rolnikami i przetwórcami – rozwiązania, które umożliwi szybkie i bezpośrednie dostawy produktów ekologicznych do sklepów sieci. Przełoży się to na większą dostępność produktów bio w sklepach Carrefour w całym kraju, w tym także w sklepie specjalistycznym Carrefour BIO, którego otwarcie sieć zapowiedziała na 1. kwartał 2019 roku.
Kluczowe dla członków Koalicji jest również systemowe wsparcie rolnictwa ekologicznego w Polsce. Dlatego też, podjęte zostaną prace nad uproszczeniem ram prawnych i procedur obowiązujących rolników ekologicznych, a także prace mające na celu uproszczenie procesu certyfikacji gospodarstw ekologicznych w Polsce.
